Dünya’nın bilinen en eski karasal kökenli maddesi olan zirkon Avustralya’daki Jack Tepeleri’nde yer alıyor. 4,4 milyar yıl önceye tarihlenen bu madde zaman içinde ısı ve basınç yoluyla neredeyse hiç değişmediği için gezegenin ilk dönemleri hakkında fikir veriyor.
Yeni bir çalışmada bu zirkon kristallerini inceleyen bilim insanları, Dünya’ya yağan ilk yağmurun bunların içinde saklandığına dair bulgular edindi.
TATLI SU KAYNAĞI
Independent Türkçe’nin hakemli dergi Nature Geoscience’dan aktardığına göre araştırmayı yürüten ekip, 3,1 milyar yıllık kumtaşlarında yer alan zirkon minerallerindeki oksijen izotoplarını, yani elementin farklı versiyonlarını inceledi. Minerallerin hafif izotoplar barındırdığını bulan bilim insanları, bunun ancak mantonun altında tatlı suya maruz kalmalarıyla mümkün olabileceğini söylüyor. Tuzlu su ağır oksijen izotopları içerirken, yağmur gibi tatlı sularda daha hafif izotoplar oluyor.
Yaklaşık 4 milyar yıl önce gezegenin okyanuslarla kaplı olduğu düşünülürken, yeni çalışma bu teoriye meydan okuyor. Bilim insanları 4,4 milyar yaşındaki zirkon kristallerindeki tatlı su işaretlerinin, en azından su üstünde bir miktar kara parçası olması gerektiğini gösterdiğini söylüyor.
Araştırmanın başyazarı Hamed Gamaleldien “Bu tür hafif oksijen izotopları genellikle sıcak, tatlı suyun Dünya yüzeyinin birkaç kilometre altındaki kayaları değiştirmesinin sonucudur” diyerek şöyle ekliyor:
Elimizde iki önemli şey var. Tatlı suyun en eski kanıtını ve deniz üstündeki kuru kara parçalarına dair örnek kanıtları keşfettik.
Araştırmacılar Dünya’daki su döngüsünün bu dönemde gerçekleştiğini düşünüyor. Makalenin ortak yazarı Hugo Olierook, bulguların yaşamı başlatan koşulların sanılandan daha önce gerçekleştiğine işaret ettiğini söylüyor:
Bu keşif sadece Dünya’nın erken tarihine ışık tutmakla kalmıyor, aynı zamanda kara parçalarının ve tatlı suyun, gezegen oluştuktan 600 milyon yıldan daha kısa süre sonra, nispeten kısa bir zaman dilimi içinde yaşamın gelişmesine zemin hazırladığını gösteriyor.
ABD’deki Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden yerbilimci John Valley, yaşama uygun koşulların başlangıcına dair bu teoriye katılıyor. Zirkonların dünyanın en eski maddeleri olduğunu bulan ve yeni araştırmada yer almayan Valley, en az 4 milyar yıl önce Dünya’da sanılandan daha serin bir hava olduğunu öne sürüyor.
Yaklaşık 4 ila 4,5 milyar yıl önceye denk gelen Hadeen Dönemi’nde gezegenin magma denizleriyle dolu olduğu düşünülüyor. Ancak zirkon kristallerinin bu dönemde yağmur veya deniz suyuyla temas etmiş olabileceğini söyleyen Valley şu ifadeleri kullanıyor:
Yeni makalenin sunduğu ana yenilik, yağmur suyunun varlığının, kayaların denizin altından ziyade karada olduğu anlamına geldiği sonucuna varması.
Bu her zaman bir ihtimal olarak görülse de bunu bilmeyi sağlayan yeni bir kanıt sunulmadı.
